سوسیالیسم بدون مارکس!
سعید رهنما
برگرفته از سایت نقد اقتصاد سیاسی
17.04.2022

اکسل هونت هدف کتاب ایده‌ی سوسیالیسم را تلاش برای بازسازی نظریه‌ی سوسیالیستی و انطباق آن با شرایط امروزی اعلام می‌کند. هونت از فیلسوف‌های نسل سوم مکتب فرانکفورت است و تا سال ۲۰۱۸ ریاست انستیتو تحقیقات اجتماعی فرانکفورت، پایگاه اصلی این مکتب و «تئوری انتقادی» را عهده‌دار بود. هونت در دانشگاه کلمبیا نیویورک – که قبلاً در دوران سلطه‌ی نازی‌ها مقر موقت این انستیتو بود – نیز تدریس کرده است. او ضمن ادامه‌ی بسیاری از نظریه‌های دو نسل قبلی این مکتب، هورکهایمر، پولاک، آدورنو، مارکوزه، و ‌هابرماس، خود نظریه‌های جدیدی را در عرصه‌های مختلف طرح کرده است.

رساله کوتاه ایدئولوژی ها (بخش یک)
ژاک بیده
برگردان: محمد تقی برومند
15.03.2022

در ایدئولوژی آلمانی، مارکس تزی را پیشنهاد می کند که می توان آن را در چند گزاره کوتاه کرد: (1) ایده ها در روند اجتماعی آفریده می شوند؛ ایده های فرومانروا در یک جامعه، ایده های طبقه فرمانروا، ایده های فرمانروایی آن هستند؛ اما چون ما از شرایط پیدایش آن ها بی خبریم، آن ها خود را بعنوان چیزی طبیعی تحمیل می کنند... (2) مارکس مفهوم نوینی را -که یکی از «کشف های» اساسی اش است- متداول کرد که عنوان «فراساختار»، به معنای پیش فرض «ساختار» مدرن طبقه، برازنده آن است.

اطلاعیه شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان به مناسبت روز جهانی زن
08.03.2022

در ایران در یک سال گذشته با فشار به فعالان زن، سرکوب جنبش زنان افزایش‌یافته است اما این سرکوب‌ها مانع کنشگری زنان در عرصه‌های اجتماعی و سیاسی نشده است... شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان ایران به تمام زنان و مردان برابری خواه به‌ویژه زنان ایران و زنان معلم، زنان فعال صنفی ، زنان زندانی سیاسی به‌ویژه معلمان زندانی زن روز جهانی را تبریک می‌گوید و خواهان رفع تبعیض از ساختار حقوقی و سیاسی در راستای برابری حقوق زنان و مردان است.

در باب بحث‌های «دولت‌محوری» و اختیارباوری
سعید رهنما
برگرفته از سایت نقد اقتصاد سیاسی
10.02.2022

شعارِ «جهان را بدون کسب قدرت تغییر دهیم» اولین بار از سوی رهبریِ زاپاتیست‌ها، جنبش دهقانانِ بومیِ منطقه‌ی چیاپاس در جنوب شرقیِ مکزیک طرح شد، که پس از درگیری‌های نظامیِ حکومت مرکزی با آن‌ها، توافق آتش‌بس، عقب‌نشینی‌شان به جنگل و ایجاد شوراهای دِه در چند روستای خودمختار، توجه زیادی را در جهان به خود جلب کرد. جان‌ هالووی، نظریه‌پرداز دانشگاهیِ ایرلندی‌تبار که در حال حاضر در دانشگاهِ پوئبلا در مکزیک تدریس می‌کند از آن جمله است.

یادی از دکترتقی ارانی
به مناسبت چهارده بهمن، هشتاد و دومین سالمرگ او در زندان قصر
برنامه مطالعات تاریخ شفاهی صوتی تصویری از ایران در قرن بیستم
تحقیق، تهیه و تدوین: ناخدا حمید احمدی
10.02.2022

«نگرش»: چهارده بهمن امسال، هشتاد و دومین سالمرگ دکتر تقی ارانی، یکی از اندیشمندان بزرگ چپ گرای ایران، در زندان رضاشاهی بود. علیرغم جاروجنجال طرفداران سلطنت در ایران که می کوشند رضا شاه را «معمار مدرنیسم» در ایران معرفی کنند، عملکرد دستگاه خفقان گستر رضاشاهی ضدیت او را با مدرنیسم واقعی جامعه ایران نشان می دهد. حکومت رضاشاه به دلیل وحشت از فعالیت های علمی، سیاسی و اجتماعی روشنگرانه دکتر تقی ارانی، که در خدمت بیداری مردم ایران، خرافه ستیزی، علم گستری و عدالت اجتماعی بود، این اندیشمند را به زندان افکند و موجبات مرگ او را در حبس فراهم آورد. کشتن بکتاش آبتین در زندان های ج.ا نشان می دهد که در کشور ما کماکان در بر همان پاشنه می چرخد. ارتجاع بین ...

مانهایم و مارکسیسم:
ایدئولوژی و اتوپی
از میشل لوی
برگردان و خلاصه: محمد تقی برومند
30.01.2022

نخست می کوشیم به اختصار مفهوم ایدئولوژی را چنان که در این اثر اساسی رونما شده و ارتباط بغرنج آن را با مارکسیسم بررسی کنیم. هم زمان با عزیمت از مارکس، لوکاچ و تاریخ باوری آلمان، مانهایم به تعریف کردن ایدئولوژی تام می پردازد: نه این یا آن ایده یا بازنمود، بلکه مجموعه ساختار خودآگاه یک گروه اجتماعی سبک اندیشه اش را تعریف می کند. مسئله عبارت از یک جهان بینی فراگیر است که در جریان روند شناخت، فرضیه ها، مسئله انگیزی ها، گزینش داده ها، واژگان، دستگاه مفهومی، مدل های اندیشگی و تئوری ها را می سازد.

نگاهی به جلسه موسسان حزب توده ایران در مهرماه 1320
به روایت بزرگ علوی از موسسین
در گفت و گو در برنامه تاریخ شفاهی صوتی تصویری از ایران در قرن بیستم
از ناخد حمید احمدی
30.01.2022

از سری فیلم های مستند موضوعی - رویدادی از ایران در قرن بیستم منبع پژوهش و تدوین : آرشیو 1200 ساعت فیلم از برنامه تاریخ شفاهی ناخدا حمید احمدی

آنتون استپانوویچ آرنسکی
(۱۹۰۶ ـ ۱۸۶۱)
برگردان: بابک بردیا
30.01.2022

آرنسکی گفته بود: «موسیقی را دوست دارم و آرزو می کنم هر آنچه که در توانم است برای آن انجام دهم». هم دورۀ او پ. ای. چایکوفسکی نوشت، که او «...در موسیقی بگونه ای شگفت آور خردمند است، دربارۀ همه چیز بگونه ای باریک بینانه و وفادارانه از پیش می اندیشد؛ یک سرشت ِ موسیقیایی ِ گیرا». نویسندۀ بزرگ ِ روسی ل. ن. تالستوی، آرنسکی را بالاتر از آهنگ سازان ِ هم دوران خود جای داد.

حکومت اسلامی بکتاش آبتین را کشت!
08.01.2022

نباید اجازه دهیم که توافق اتمی رژیم با قدرت های بین المللی، بر نقض حقوق بشر در ایران و جنایت های نظام اسلامی سایه افکند. با رجوع به افکار عمومی آزادیخواهان جهان و نهادهای دمکراتیک بین المللی آتش مبارزه ای را که بکتاش آبتین و دیگر رزمندگان شجاع راه آزادی در ایران برافروخته اند، همچنان شعله ور نگاه داریم.

حاکمیت آزادی‌ستیز بکتاش آبتین را به قتل رساند
08.01.2022

کانون نویسندگان ایران چنان که پیش از این بارها اعلام کرده است، حاکمیت جمهوری اسلامی و دستگاه قضایی و امنیتی آن را عامل و مسئول فاجعه‌ی مرگ و بلکه قتل تبهکارانه‌ی بکتاش آبتین می‌داند و صدای دادخواهی خود را به گوش جهانیان می‌رساند و از همه‌ی آزادی‌خواهان، نهادهای مستقل هم‌سو و مدافعان حقوق بشر می‌خواهد چشم بر این جنایت نبندند و فریاد اعتراض خود را رساتر کنند. کانون نویسندگان ایران هم‌چنان نگران سلامت سه عضو زندانی خود، رضا خندان مهابادی، که هم اکنون با بیماری کرونا دست‌وپنجه نرم می‌کند، کیوان باژن و آرش گنجی و همه‌ی زندانیان سیاسی و عقیدتی است و بیم آن دارد که هر آینه با تداوم سیاست‌های جنایت‌کارانه، فاجعه‌ای دیگر به بار آید.

انقلاب یا ضدانقلاب: دولت جدید و تداوم سیاست‌های نولیبرالی
آرمان ذاکری
برگرفته از سایت نقد اقتصاد سیاسی
21.11.2021

بخش بزرگی از روشنفکران در جامعه‌ی ایران به روابط قدرت در عرصه‌ی اقتصاد اعتنایی ندارند. تحلیل تصمیم‌هایی که سرنوشت هزاران میلیارد تومان پول را گاه با یک مصوبه یا یک امضا ذیل یک ابلاغیه رقم می‌زند در ادبیات آنها کم‌تر جایی پیدا می‌کند. از همین‌روست که نقاطِ عطفِ تاریخی و اجتماعیِ مورد اشاره‌ی این قبیل روشنفکران، ماهیتِ اقتصادی ندارد. این روشنفکران هنوز ترجیح می‌دهند از مشکلاتِ فرهنگ جامعه‌ی سنتی در گذار به فرهنگِ مدرن سخن بگویند. این در حالی است که با بسطِ نابرابری و فقر در جامعه‌ی ایران و جهان به ویژه در دوره‌ی همه‌گیری کووید 19، اقتصاد اهمیتِ خود را بیش از هر زمان دیگر به جهانیان نشان می‌دهد.

آیا چین جهان را متحول می کند؟
تونی آندریانی ، رمی هررا و ژیمینگ لانگ
برگردان : مهران میر اسد
21.11.2021

در اکثر رسانه های اصلی غربی، چین در حال حاضر به عنوان یک تهدید، یک «امپراتوری» فاتح، یک قدرت «امپریالیستی» معرفی می شود... در حقیقت، در مسائل تجاری، چین واقعاً موفق شده است رقبای اصلی سرمایه داری خود را با شرایط خود آنها یعنی تجارت آزاد درهم کوبد... سوسیالیسم بازار «به سبک چینی» اگر بخواهد راه واقعی جایگزینی برای تمام بشریت را در بر گیرد، به تدریج و برای همیشه باید به شدت از سرمایه داری دور شود.

اولین نشانه ها از ستاره های بوزونیک؟
یان حَتِن باخ
برگردان: امید برومند
26.10.2021

تنها چیزی که تا کنون از ماده ی تاریک می دانیم، این است که وجود دارد، زیرا کهکشان ها و خوشه های کهکشانی تاثیر گرانشی آن را احساس می کنند و جهان ما نمی توانست بدون آن به این سرعت تکامل یابد. در این رابطه ذره های جدیدی باید مسئول باشند که تا کنون کشف نشده اند. در صورتی که این ذره ها بوزون باشند، به لحاظ نظری می توانند ستاره های بوزونیک نیز تشکیل دهند.

به مناسبت درگذشت ابوالحسن بنی صدر
10.10.2021

ابوالحسن بنی صدر در سال 1397 در سندی با عنوان «حقوق پنج گانه» بیان نامه سیاسی و نظری خود را منتشر ساخت که در آن بر پیمانش با مردم ایران در زمینه پایبندی به اصولی همچون استقلال، آزادی، دمکراسی، عدالت اجتماعی و سکولاریسم پای فشرد. ما درگذشت او را به خانواده ودوستان و همرزمانش و جامعه سیاسی ایران تسلیت می گوییم.

قیام پادگان هوایی قلعه مرغی در هشتم شهریور ١٣٢٠
به روایت مرتضی زربخت
انجمن مطالعات تاریخ شفاهی ایران
به همت ناخدا حمید احمدی
09.09.2021

در ویدئویی که از سوی انجمن مطالعات تاریخ شفاهی ایران به همت ناخدا احمدی منتشر شده، مرتضی زربخت، از اعضای سازمان افسری حزب توده ایران در سال های ١٣٢٥-١٣٢٢به بازگویی خاطرات خود از قیام پادگان هوایی قلعه مرغی در هشتم شهریور ١٣٢٠ پرداخته است. این ویدئو از آرشیو فیلم های تهیه شده در برنامه تاریخ شفاهی ویدیویی از ایران در قرن بیستم برگرفته شده است.

دمکراسی و حقوق بشر: کدام حقوق، کدام بشر؟
ژاک کُلف
برگردان و خلاصه : محمد تقی برومند
29.08.2021

حقوق بشر آنگونه که در قطعنامه های بین المللی سازمان ملل متحد شرح داده شده سه نسل را دربر می گیرد... در سطح جهانی کشورهای سرمایه داری شمال، روزانه حقوق نسل دوم و سوم جهان سوم را نقض می کنند. ما این را در مناسبات نابرابر بین المللی شمال و جنوب و در مداخله های مکرر کشورهای سرمایه داری در کشورهای جنوب چه آشکار و چه پنهان مشاهده می کنیم.

ویلهلم فریدمان باخ
(به مناسبت ۳۱۰ مین سال زادروز او)
ت. فرومکیس
برگردان: بابک بردیا
28.08.2021

پسران ِ ی. س. باخ (یوهان سباستیان باخ) ردپای درخشانی را در موسیقی سدۀ هجدهم برجای گذاشتند…در سال ۱۷۸۴ ویلهلم فریدمان از دنیا می رود، بدون آنکه چیزی برای زندگی برای زن و دختر خود برجای گذارد. آشکار شد، که از اجرای ِ برلینی ِ «مسیح» ِ هندل در سال ۱۷۸۵ برای آنان کمک ِ پولی گردآوری شد. این¬چنین بود پایان ِ اندوه ناک ِ اُرگ نوازِ نخستین آلمان

سلسله ویدئوی موضوعی «کودتای 25 و 28 مرداد 1332 از منظر تاریخ شفاهی»
انجمن مطالعات تاریخ شفاهی ایران
به همت ناخدا حمید احمدی
22.08.2021

کودتاهای 25 و 28 مرداد سال 1332 زخمی است بر روح ملت ایران، که اثرهای ژرف آن تا به امروز باقی مانده است. به تعبیری می توان گفت انقلاب اسلامی نتیجه این کودتا بود که روند شکل گیری آزادی های دمکراتیک و توسعه سیاسی در ایران را متوقف کرد و به قهقرا برد. انجمن تاریخ مطالعات شفاهی ایران به همت ناخدا حمید احمدی، سلسله ویدئوهای موضوعی برای روشن ساختن ابعاد مختلف این دو کودتای انگلیسی-آمریکایی منتشر کرده است که دیدن آن را به علاقمندان به تاریخ ایران توصیه می کنیم.

Share